Khi nhắc đến những mẫu đồng hồ chế tác có chức năng đặc biệt và mang vẻ ngoài mạnh mẽ, thể thao nhưng cũng đầy phức tạp về cơ chế, đồng hồ chronograph chắc chắn là một trong những cái tên được yêu thích hàng đầu. Với vẻ ngoài ấn tượng cùng khả năng đo thời gian chính xác đến từng giây, đồng hồ chronograph không chỉ là công cụ hữu ích mà còn là biểu tượng của công nghệ chế tác đỉnh cao trong ngành đồng hồ cơ học.
Nhưng liệu bạn có biết rằng chronograph không đơn giản chỉ là “đồng hồ bấm giờ”? Hãy cùng khám phá lịch sử hình thành và nguyên lý hoạt động của bộ máy chronograph – một trong những cơ chế đồng hồ phức tạp và thú vị nhất.
1. Chronograph là gì?
Chronograph là thuật ngữ có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp:
-
Chronos (χρόνος) = thời gian
-
Graph (γραφή) = ghi lại
Như vậy, chronograph là một thiết bị có khả năng ghi lại thời gian – cụ thể là đo và hiển thị khoảng thời gian đã trôi qua, thường thông qua các kim nhỏ hoặc mặt số phụ trên đồng hồ.
Ngày nay, đồng hồ chronograph thường bao gồm:
-
Kim giây trung tâm (kim bấm giờ)
-
Một hoặc nhiều mặt số phụ (sub-dials) để đo phút, giờ
-
Các nút bấm (pushers) để khởi động, dừng và đặt lại chức năng đo thời gian
2. Lịch sử phát triển của đồng hồ Chronograph
🔹 1816 – Chronograph đầu tiên được phát minh
Năm 1816, Louis Moinet, một nhà chế tác đồng hồ và thiên văn học người Pháp, đã phát minh ra một thiết bị gọi là “compteur de tierces” – được xem là chiếc đồng hồ chronograph đầu tiên. Thiết bị này có thể đo thời gian với độ chính xác đến 1/60 giây, được thiết kế đặc biệt để phục vụ cho quan sát thiên văn học.
🔹 1821 – Chronograph thương mại đầu tiên ra đời
Năm 1821, Nicolas Mathieu Rieussec, nhà chế tác đồng hồ của Hoàng gia Pháp, đã giới thiệu một thiết bị dùng mực để đánh dấu lên mặt quay – ghi lại thời gian đua ngựa. Đây được xem là chiếc chronograph cơ khí thương mại đầu tiên, và từ đó thuật ngữ “chronograph” chính thức được sử dụng.
🔹 Thế kỷ 20 – Chronograph bùng nổ trong hàng không, thể thao và quân đội
Từ thập niên 1930, các hãng đồng hồ như Longines, Breitling, Omega bắt đầu phát triển các mẫu chronograph đeo tay cho phi công, quân đội và vận động viên.
-
Breitling là hãng tiên phong trong việc tách nút bấm chronograph ra khỏi núm vặn chính, tạo thành 2 nút độc lập như ta thấy ngày nay.
-
Omega Speedmaster – mẫu chronograph nổi tiếng nhất, từng được NASA lựa chọn cho sứ mệnh Apollo và trở thành chiếc đồng hồ đầu tiên lên mặt trăng năm 1969.
3. Cấu tạo của bộ máy chronograph
Bộ máy chronograph là một cơ cấu phức tạp được tích hợp vào bộ máy đồng hồ cơ hoặc đồng hồ quartz.
🔸 Các thành phần chính:
-
Bộ thoát (escapement): điều tiết nhịp đập và năng lượng cho đồng hồ.
-
Bánh răng trung tâm (central chronograph wheel): điều khiển kim giây chronograph.
-
Ly hợp (clutch): kết nối hoặc ngắt bộ đếm chronograph với bánh răng chính.
-
Đòn bẩy và bánh cóc (levers & hammers): điều khiển cơ chế reset (đặt lại về 0).
-
Cột bánh xe (column wheel) hoặc cam: cơ chế điều khiển thao tác bấm giờ – các dòng đồng hồ cao cấp thường sử dụng column wheel vì mượt hơn.
Tùy theo thiết kế, đồng hồ chronograph có thể là:
-
Mono-pusher (1 nút bấm duy nhất)
-
Bi-compax hoặc Tri-compax (2 hoặc 3 mặt số phụ)
-
Flyback chronograph – có thể reset ngay lập tức mà không cần dừng
-
Rattrapante (split-seconds) – có thêm kim đo thứ hai để đo 2 sự kiện cùng lúc
4. Nguyên lý hoạt động của chronograph cơ
🔹 Khởi động:
Khi người dùng nhấn nút bấm (thường ở vị trí 2 giờ), ly hợp sẽ kết nối bánh răng của kim chronograph vào hệ thống truyền động chính. Kim bắt đầu quay để đo thời gian.
🔹 Dừng:
Nhấn lại nút bấm sẽ ngắt ly hợp, dừng kim chronograph tại thời điểm mong muốn – từ đó người dùng đọc được kết quả đo.
🔹 Reset:
Nhấn nút bấm thứ hai (thường ở vị trí 4 giờ) sẽ kích hoạt đòn bẩy và búa để đưa các kim đo thời gian về vị trí “0”.
Toàn bộ cơ chế diễn ra chính xác đến từng phần trăm giây, đòi hỏi kỹ thuật lắp ráp và căn chỉnh cực kỳ cao – đặc biệt trong các mẫu đồng hồ có tốc độ beat cao (ví dụ: 36,000vph).
5. Chronograph trong đồng hồ quartz và tự động
Ngoài chronograph cơ học (manual hoặc automatic), các dòng chronograph hiện đại còn có thể sử dụng máy quartz – đặc biệt trong đồng hồ thể thao và giá rẻ hơn.
-
Chronograph quartz: hoạt động nhờ pin, dễ chế tạo, chính xác cao, chi phí thấp.
-
Chronograph cơ tự động: kết hợp tính năng bấm giờ với cơ chế lên dây cót tự động – vừa tiện lợi, vừa giữ được tinh thần truyền thống.
Một số dòng nổi bật:
-
Zenith El Primero – bộ máy automatic chronograph đầu tiên, tốc độ cao (36,000 nhịp/giờ).
-
TAG Heuer Monaco – biểu tượng thời trang gắn liền với Steve McQueen.
-
Audemars Piguet Royal Oak Offshore Chronograph – thể thao và đẳng cấp.
6. Ý nghĩa và ứng dụng thực tế của chronograph
Mặc dù ngày nay chúng ta có thể dùng điện thoại để bấm giờ dễ dàng, nhưng đồng hồ chronograph vẫn mang nhiều giá trị:
-
Trong thể thao: đo thành tích thi đấu, đặc biệt là đua xe, điền kinh.
-
Trong hàng không/quân đội: tính toán thời gian bay, tọa độ, nhiên liệu…
-
Trong cuộc sống hàng ngày: theo dõi thời gian nấu ăn, tập thể dục, hội họp…
-
Và đặc biệt: là tuyên ngôn phong cách, sự hiểu biết và cá tính của người đeo.
Chronograph không chỉ là một chức năng trên mặt số – đó là minh chứng cho kỹ thuật chế tác bậc thầy và niềm đam mê bất tận của ngành đồng hồ cơ học. Dù bạn là người yêu thể thao, đam mê phiêu lưu, hay chỉ đơn giản là người yêu cái đẹp của cơ khí chính xác, một chiếc đồng hồ super fake sẽ luôn là bạn đồng hành lý tưởng – ghi lại không chỉ từng khoảnh khắc, mà còn cả cá tính và đẳng cấp của bạn.
Tham khảo ngay: Các vật liệu quý hiếm được sử dụng trong đồng hồ chế tác
